Kısırlık Tedavisi ve Tüp Bebek

Kısır olmak, çiftlerin bir yıl boyunca düzenli ve korunmasız cinsel ilişkiye girdikten sonra normal yollardan gebeliğin oluşmaması olarak tanımlanır. Kısırlık ya da infertilite günümüzde korkulan bir durumdur ancak gelişmiş teknolojiler sayesinde artık infertil çiftlerin bebek sahibi olma şansı önemli ölçüde artmaktadır.

Doğal yollardan hamilelik oluşsa bile çeşitli nedenlere bağlı olarak tekrarlayan düşükler meydana gelebilmektedir. Gebeliğin 20. haftadan önce sonlanmasına düşük adı verilir. 20. haftadan sonra doğumla sonlanmayan gebelikler ise ölü doğum olarak değerlendirilmektedir. Bu iki durum da kısırlık olarak kabul edilir. Kısırlık dünyada oldukça yaygın görülür. Bir yıl boyunca korunmasız cinsel ilişkiye giren çiftlerin yaklaşık olarak %15’inde kısırlık görülmektedir. Kısırlık oranları cinsiyetler arasında eşit dağılmaktadır. Her üç kısırlık vakasından birisi kadın kaynaklı, birisi erkek kaynaklıdır. Kalan üçte birlik kısımda da hem kadın hem erkek kaynaklı kısırlıktan dolayı doğal yollarla gebelik elde edilememektedir.

Kısırlığın en büyük belirtisi doğal yollardan gebeliğin oluşmamasıdır. Ancak tek belirtisi bu değildir. Bazı durumlarda kısırlık görülen kadınlarda düzensiz adet görme ya da ardışık şekilde birkaç ay adet görmeme kısırlığın belirtileri arasında yer alır. Erkeklerde de benzer bir durum bulunur. Hormonal problemlerin yol açtığı erkek kısırlığında vücutta kıl büyümesinde değişiklik ya da cinsel fonksiyon bozukluklarına rastlanmaktadır.

Genelde var olan bir problem kısırlığa neden olmaktadır. Bazı hastalıkların giderilmesi kısırlığı da ortadan kaldırabilmektedir. Ancak kısırlık teşhisi alan çiftler genellikle tüp bebek ya da aşılama gibi yardımcı üreme tedavileri ile bebek sahibi olabilmektedir.

Kısırlık Nedir? Kısır Olmak Ne Anlama Geliyor?

Kısır olmak, doğal yollarla gebeliğin oluşmaması anlamına gelir. Kadın ve erkekteki birçok rahatsızlık kısırlığa yol açabilmektedir. Bununla beraber kısırlık vakalarının önemli bir kısmında tam olarak neyin kısırlığa neden olduğu da bilinememektedir. Ancak gelişen teknolojiler sayesinde tüp bebek tedavi yöntemi başarı şansı önemli ölçüde yüksektir.

Kısırlık İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

Kısırlığın altında çok farklı nedenler yatabilmektedir. Bu problemlerin bazıları için medikal tedavi gerekirken bazıları için gündelik hayatta yapılacak ufak değişiklikler yeterli olmaktadır. Kısırlık risk faktörleri aşağıdaki gibidir;

• Mental Sağlık: Her ne kadar mental sağlık ilk başta kısırlık nedeni olarak akla gelmese de mental sağlık ve kısırlık yakından ilişkilidir. Düzenli ilişki sonrasında gebeliğin elde edilememesi durumunda çiftler üzerinde aşırı baskı meydana gelir ve bu da depresyon veya strese yol açabilmektedir. Yapılan araştırmalara göre depresyon erkeklerde sperm kalitesini önemli ölçüde düşürmektedir. Major depresyon görülen erkeklerde gebelik şansı %60 oranında düşmektedir. Bu nedenle çiftlerin gebelik için sadece fiziksel olarak değil aynı zamanda mental olarak da sağlıklarına dikkat etmesi gerekir.
• Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar: Cinsel yolla bulaşan hastalıklar hem kadınlarda hem de erkeklerde doğrudan veya dolaylı olarak kısırlığa yol açabilmektedir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar tedavi edilmediğinde üreme sistemine çıkarak ve burada dağılarak rahim, yumurtalık ve fallop tüplerinde hasara neden olmaktadır. Pelvik inflamatuar hastalık ve fallop tüplerinde hasar en sık görülen cinsel yolla bulaşan hastalık kaynaklı kısırlık nedenleridir. Klamidya, gonore, human papilloma virüsü, herpes simplex virüsü ya da frengi gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklar kısırlığa yol açar.
• Yaş Faktörü: Hem kadınlarda hem de erkeklerde yaşın ilerlemesinin üreme sistemine olumsuz etkileri bulunmaktadır. Kadınlarda yumurta rezervi yaş ile beraber düşer. Ayrıca yumurta kalitesi de yaşın ilerlemesinden olumsuz etkilenir. Erkeklerde ise sperm kalitesi yaşlanma ile giderek düşmektedir. Bununla beraber sperm sayısında ve hareketliliğinde de önemli ölçüde azalma meydana gelir.
• Sigara Alışkanlığı: Sigara tüketmeyen çiftlerin gebelik şansı tüketen çiftlere göre iki kat daha fazladır. Sigara dumanında yer alan nikotin, siyanür ve karbonmonoksit gibi kimyasallar kadınlarda yumurtaların ölmesine neden olur. Yumurta hücresi öldüğünde yerine yenisi üretilemez. Bu nedenle sigara içen kadınlarda içmeyenlere göre erken menopoz daha sık görülmektedir.
• Alkol Alışkanlığı: Aşırı alkol tüketimi hem kadınlarda hem de erkeklerde yol açtığı zararlar nedeniyle hamile kalmayı zorlaştırmaktadır. Alkol tüketimi erkeklerde cinsel bozukluk, libidoda düşüklük, cinsel performans kaybı ve sperm kalitesinde azalmaya neden olur. Kadınlarda ise sık alkol tüketimi adet döngülerinin düzensiz olmasına ya da daha şiddetli geçmesine yol açar. Ayrıca yumurtlamayı da etkilediğinden hamile kalma şansı da önemli ölçüde düşer. Anne adaylarının hamilelik denemelerinde, tüp bebek tedavisi süresince ve hamilelik meydana geldiğinde doğum gerçekleşene kadar alkol tüketmemesi gerekmektedir.
• Fazla Kilolar: Obezite beraberinde birçok rahatsızlığı da getirmektedir. Bunlardan birisi de kısırlıktır. Özellikle obez erkeklerde sperm sayısı oldukça düşmektedir. Kadınlarda ise aşırı kilo yumurta kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir.
• Çevresel Faktörler: Çevresel faktörlerin üreme sağlığı üzerindeki etkisi oldukça büyüktür. Bazı endüstriyel kimyasalları, çevresel kirleticiler, radyasyon gibi çevresel faktörlerin hem erkek hem de kadın üreme sistemi üzerinde yıkıcı etkileri bulunur.

Erkekler İçin Kısırlık Belirtileri Nelerdir?

Erkeklerde kısırlık belirtileri çok fazla görülmemektedir. En bariz ve önemli kısırlık belirtisi hamileliğin gerçekleşmemesidir. Ancak çeşitli rahatsızlıkların kısırlığa neden olduğu; hormonal dengesizlik, testisler etrafındaki damarların genişlemesi, ya da spermin geçişinin engellenmesi gibi bazı durumlarda çeşitli belirtiler ortaya çıkabilmektedir. Bununla beraber meninin düşük hacimli olması, cinsel isteksizlik ya da sertleşme bozuklukları da kısırlık işareti olarak kabul edilmektedir.

Erkek kaynaklı kısırlığın diğer belirtileri arasında testis bölgesinde ağrı, şişlik ya da kitle, tekrarlayan solunum yolları enfeksiyonu, jinekomasti, yüz ya da vücut kıllarında azalma veya diğer kromozomal anormallikler yer alır. Sperm sayısı da kısırlığa neden olabilmektedir. Genellikle mililitrede 15 milyondan az ya da ejakülasyonda 39 milyondan az sperm sayısı normal yollardan gebelik şansını önemli ölçüde düşürmektedir.

Bekar Erkeklerde Kısırlık Nasıl Anlaşılır?

Bekar erkeklerde kısırlığın anlaşılabilmesi için çeşitli testler bulunmaktadır. Özellikle kısırlığa neden olabilecek hastalıkların görülmesi durumunda bu testler uygulanabilmektedir. Erkeklerde kısırlık sperm sayım testi ile belirlenebilmektedir. Alınan sperm örneğinde sperm sayısında ve hareketliliğine bakılır. Bu testin yapılabilmesi için testten yaklaşık 3 - 5 gün önce cinsel perhiz yapılması gerekir.

Küçük Yaşta Kısırlık Belirtileri Nelerdir?

Erkeklerde küçük yaşta kısırlık belirtisi bulunmamaktadır. Ancak çeşitli durumlar ileride kısırlık olabileceğine işaret edebilmektedir. İnmemiş testis, çeşitli rahatsızlıklara ya da cerrahi operasyona bağlı olarak testisin tekrar yukarı çıkması gibi durumlar ileride kısırlığa yol açabilen etmenlerdir. Ayrıca çeşitli sebeplere bağlı olarak ortaya çıkan testis torsiyonu veya testislerin kaybedilmesi de küçük yaşta kısırlığın işaretçisi olmaktadır. Erkeklerde kısırlığın bir diğer temel sebebi de genetik yatkınlıktır. Yakın akrabalarda kısırlık olması da küçük yaşta kısırlık oluşması şüphesini yaratabilir.

Erkeklerde Kısırlık Testi Nasıl Yapılır?

Erkeklerde kısırlık testi genel olarak sperm analizi ile gerçekleştirilir. Sperm örneği alınarak laboratuvarda sperm şekillerine ve hareketliliğine bakılır. Bununla beraber sperm sayısı ve enfeksiyon olup olmadığı da kontrol edilmektedir. En güvenilir ve en sık uygulanan yöntem budur. Ancak kısırlığın nedeninin anlaşılabilmesi için yapılacak ekstra testler de bulunmaktadır. Testislerde varikosel gibi problemlerin olup olmadığının kontrol edilmesi için skrotal ultrason gerçekleştirilmektedir. Bununla beraber prostatta ya da sperm taşıyan tüplerde bir tıkanıklık şüphesi varsa transrektal ultrasondan yararlanılır.

Erkeklerde cinsel gelişim ve sperm üretiminde hipofiz bezi, hipotalamus ve testisler kilit rol oynar. Hormonal ya da organ sistemlerinde meydana gelen bir bozukluk kısırlığa yol açabilmektedir. Bu nedenle testosteron ve diğer hormon seviyelerinin ölçülmesi için kan tahlili gerekebilmektedir. Ayrıca sperm konsantrasyonunun çok düşük olması genetik bozukluk kaynaklı olabilmektedir. Kan tahlilinde Y kromozomunda meydana gelen değişiklikler genetik anormalliğin belirtisi olarak kabul edilir. Bu nedenle kan tahlilinde genetik test yapılabilmektedir.

Erkeklerde görülen bir diğer kısırlık sebebi de geriye doğru ejakülasyondur. Bu durumda sperm hücreleri ejakülasyon esnasından penis yerine mesaneye doğru yüzer. Kısırlığın ters ejakülasyon kaynaklı olup olmadığını araştırmak için ejakülasyon sonrası idrar tahlili gerçekleştirilerek idrarda sperm hücresinin varlığı kontrol edilir.

Erkeklerde Kısırlık Tedavisi Nasıl Yapılır?

Genellikle erkeklerde kısırlığın tam olarak nedeni bulunamaz ve bu durum açıklanamayan kısırlık olarak değerlendirilir. Her ne kadar kısırlık nedeni tam  olarak bulunamasa da bazı işlemler ya da tedaviler gerçekleştirilebilmektedir. En sık görülen kısırlık tedavisi cerrahidir. Varikosel gibi bir rahatsızlığın kısırlığa neden olduğu durumlarda ameliyat ile rahatsızlık ve beraberinde kısırlık da tedavi edilebilmektedir. Üreme sisteminde meydana gelen enfeksiyon nedenli kısırlıklarda ise antibiyotik tedavisi ile enfeksiyon tedavi edilir. Ancak enfeksiyon tedavisi sonrasında kısırlık devam edebilmektedir. Hormon problemine bağlı olarak gelişen kısırlık durumlarında ise hormon düzenleyici ilaçlar tedavide kullanılır. Üremeyi düzenleyen hormonların düşük ya da yüksek olması durumunda hormon tedavisi etkili olabilmektedir. Erkeklerde kısırlık tedavisinde bir diğer yöntem de yardımcı üreme yöntemleridir. Aşılama ya da tüp bebek gibi yöntemlerle erkek kaynaklı kısırlığın olduğu çiftlerin çocuk sahibi olma şansı bulunmaktadır.

Kadınlar İçin Kısırlık Belirtileri Nelerdir?

Kadınlarda kısırlık belirtileri arasında en çok görülen belirti, bir yıllık düzenli ve korunmasız cinsel ilişkiden sonra normal yollardan hamileliğin oluşmaması şeklinde görülür. Ayrıca adet döngüsünün 35 günden uzun sürmesi ya da 21 günden kısa sürmesi, düzensiz olması veya ardışık şekilde görülmemesi de yumurtlamada bir problem olduğunun işaretidir.

Kadınlarda Kısırlık Testi Nasıl Yapılır?

Kadınlarda kısırlık tanısının konabilmesi için uygulanacak çeşitli testler vardır. Bu testler genellikle kısırlığın nedenine göre farklılaşır. Kadınlarda kısırlık testlerinden bir tanesi ovulasyon testidir. Bu test reçetesiz satılan bir testtir ve evde uygulanabilir. Ovulasyon testi ile yumurtlamadan hemen vücuttaki lutinizan hormonu seviyesi kontrol edilir. Ovulasyondan hemen sonra salgılanan progesteron da kısırlık testinde kullanılmaktadır. Kandaki progesteron seviyesi üreme sağlığı hakkında bilgi verir.

Rahimdeki rahatsızlıklardan şüphelenilen durumlarda ise histerosalpingografi uygulanır. Bu işlemde rahme boyar madde verilerek bölgenin röntgeni çekilir. Bu şekilde rahimde, fallop tüplerinde ya da yumurtalıklarda tıkanıklık ya da yapışıklık olup olmadığı kontrol edilebilmektedir. Histerosalpingografi dışında pelvik ultrason, histeroskopi ya da sonohisterogram gibi üreme sistemindeki rahatsızlıkların tanısının konabilmesi için uygulanabilmektedir.

Kadınlarda Kısırlık Tedavisi Nasıl Yapılır?

Kadınlarda kısırlık tedavisi kısırlığın nedenine, hastanın yaşına, ne kadar süredir kısırlığın olduğuna ve hastanın tercihine göre değişiklik göstermektedir. Kısırlık karmaşık bir rahatsızlıktır ve bazı durumlarda tedavisini fiziksel, psikolojik ya da maddi açıdan zorlayıcı olabilmektedir. Ayrıca tedaviler genelde ayrıca planlanması gereken bir süreçtir.

Hormon problemlerinde doğal hormonların işlevini yerine getirecek olan folikül uyarıcı hormon ya da luteinizan hormon ilaçları kullanılmaktadır. Hormon tedavisi aynı zamanda yumurta üretimini de tetikler. Bu sayede daha fazla sayıda ya da daha kaliteli yumurtalar üretilebilir.

Üreme sistemini oluşturan organlarda meydana gelen bozukluklar ya da rahatsızlıklar tedavi edildiğinde bazen kısırlık da ortadan kalkabilmektedir. Ancak kalıcı hasar olduğunda bu pek mümkün olmamaktadır. Bu bozuklukların tedavisi için en etkili yöntem cerrahi müdahaledir. Laparoskopik ya da histeroskopik olarak gerçekleştirilen bu yöntemler ile rahim anatomisindeki şekil bozuklukları düzeltilebilir, endometrial polipler alınabilir ya da rahimdeki yapışıklıklar giderilebilmektedir.

Kadınlarda kısırlık tedavisi için bir diğer seçenek de yardımcı üreme tedavileridir. Açıklanamayan kısırlık nedenlerinde ya da kadınlarda kısırlığa neden olan hastalıkların tedavi edilmesine karşın kısırlığın devam etmesi durumunda bu yöntemler kullanılır. Aşılama ve tüp bebek en etkili yardımcı üreme tedavileridir. Gelişmiş teknikler sayesinde kısırlık görülen çiftlerin büyük bir kısmı tüp bebek sayesinde bebek sahibi olabilmektedir.