Polikistik Over Sendromu (PKOS), doğurganlık çağındaki kadınların yaklaşık %10–15’inde görülen, hem hormonal hem de metabolik etkileri olan kompleks bir tablodur. Yumurtlama sorunlarına yol açarak adet düzensizliği ve infertilite (kısırlık) ile kendini gösterebilir. PKOS’lu kadınların yaklaşık %70’inde çocuk sahibi olma zorluğu görülür.
Polikistik Over Görünümü ve PKOS Arasındaki Fark
Polikistik over: Yumurtalıklarda çok sayıda, çeperde dizilmiş küçük folikülün olması.
PKOS: Bu görüntüye ek olarak hormon bozuklukları, insülin direnci ve metabolik sorunların eşlik ettiği sendromdur.
👉 Çok sayıda yumurta folikülü olması avantaj gibi görünse de bu yumurtalar yeterince büyüyemez ve çatlayamaz. Sonuç olarak yumurtlama (ovulasyon) gerçekleşmez ve gebelik oluşamaz.
PKOS ve Androjen (Erkeklik Hormonu) Fazlalığı
PKOS’lu kadınlarda genellikle androjen hormonları (testosteron, DHEAS) yüksektir. Bu da:
Yüz ve vücutta kıllanma artışı (hirsutizm),
Akne ve cilt yağlanması,
Erkek tipi saç dökülmesi gibi belirtilere yol açar.
PKOS, Obezite ve İnsülin Direnci
PKOS’lu kadınların yarısında, kilo durumundan bağımsız olarak insülin direnci bulunur.
İnsülin direnci androjen seviyelerini yükseltir.
Obezite, bu kısır döngüyü besler.
Kronik enflamasyon yumurta ve sperm kalitesini olumsuz etkiler.
👉 Düzensiz beslenme → hızlı kan şekeri dalgalanmaları → sık yeme isteği → kilo alımı → daha fazla insülin direnci zinciri oluşur.
💡 Çözüm: Düzenli egzersiz, dengeli beslenme ve kilo kontrolü ile bu döngü kırılabilir.
PKOS Tedavisinde Metformin Kullanımı
Metformin, uzun yıllardır diyabet tedavisinde kullanılan bir ilaçtır.
Hücrelerin insüline duyarlılığını artırır.
İnsülin direncini kırar, hormonal dengeyi düzenler.
Androjen seviyelerinin düşmesine yardımcı olur.
Kilo vermeyi kolaylaştırarak tedaviye destek sağlar.
👉 Bu nedenle infertilite tedavisinde de PKOS’lu hastalara sıklıkla önerilebilir.
PKOS ve Böbreküstü Bezi Hastalıkları
Nadir olarak, Konjenital Adrenal Hiperplazi (KAH) gibi genetik hastalıklar da PKOS benzeri tabloya yol açabilir. Bu durumda androjen hormonları yükselir ve hastada adet düzensizliği, kıllanma ve infertilite görülebilir.
PKOS ve İnfertilite: Anovulasyon
PKOS’lu kadınlarda gebelik oluşmamasının en önemli nedeni, yumurtlamanın gerçekleşmemesidir. Sperm yumurta ile karşılaşamadığı için gebelik şansı düşer.
PKOS’ta Yumurtlama ve Aşılama Tedavileri
İlk basamakta yumurtlama tedavisi veya aşılama (IUI) uygulanabilir. Ancak bazı riskler vardır:
İlaç direnci: Yumurta gelişimi olmayabilir.
Çoğul gebelik riski: Birden fazla yumurta gelişimi durumunda tedavi iptal edilebilir.
OHSS (Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu): Yumurtalıkların aşırı uyarılması ciddi sağlık riski yaratabilir.
PKOS’lu Kadınlarda Tüp Bebek Tedavisi
Tüp bebekte en önemli risk yine OHSS’tir.
Çok sayıda yumurta gelişebilir, bu da tedavi sürecini zorlaştırır.
Bazı hastalarda ise tam tersi, ilaçlara düşük yanıt görülebilir.
Başarı için doğru ilaç protokolü ve deneyimli bir infertilite uzmanı gereklidir.
✨ Sonuç:
PKOS, yalnızca yumurtlama bozukluğu değil; metabolik, hormonal ve bağışıklık sistemini etkileyen çok yönlü bir sendromdur. Ancak doğru beslenme, yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç ve gerektiğinde tüp bebek tedavisi ile çocuk sahibi olmak mümkündür.
