Yumurtalık Kistleri Nedir ve Neden Olur?
Yumurtalık kistlerinin çeşitli türleri vardır. İki en yaygın türü fonksiyonel kistler ve polikistik over sendromu (PCOS) kistleridir.
- Fonksiyonel Kistler: Bunlar, normal adet döngüsünün bir parçası olarak oluşur. Her adet döngüsünde, yumurtalık bir folikül (bir tür kist) oluşturur, bu folikül bir yumurta üretir. Eğer folikül düzgün bir şekilde açılmaz ve yumurtayı salmazsa, bu folikül bir kist haline gelebilir. Bu tip kistler genellikle ağrısızdır ve birkaç döngü içinde kendi kendine çözülür.
- Polikistik Over Sendromu (PCOS): Bu durumda, yumurtalıklar birçok küçük kist üretir. PCOS hormonal bir bozukluktur ve ayrıca düzensiz adet döngülerine, artmış vücut kıllarına ve bazen kilo alımına neden olabilir.
Diğer türler de vardır, örneğin dermoid kistler, endometrioma ve kistik adenomlar. Bu türler daha az yaygındır ve bazen belirti verirler. Bunlar genellikle daha büyük olabilir ve çevre dokulara baskı yapabilirler. Bu nedenle, tedavi genellikle gerekli olabilir.
Yumurtalık kistlerinin nedenleri genellikle hormonal dengesizliklerle ilgilidir. Ancak bazı kistlerin nedeni belirsizdir. Yumurtalık kistleri genellikle ultrason gibi görüntüleme testleri ile teşhis edilir. Eğer bir kist belirti veriyorsa veya büyüyorsa, doktorunuz kisti izlemeyi veya tedavi etmeyi önerebilir. Bu, genellikle hormonal ilaçları veya bazen cerrahiyi içerir.
Yumurtalık Kistleri Zararlı Mıdır?
Yumurtalık kistlerinin çoğu zararsızdır ve genellikle belirti göstermezler. Bunlar genellikle normal adet döngüsünün bir parçası olarak oluşur ve birkaç ay içinde kendi kendine çözülür. Bu tür kistlere "fonksiyonel kistler" denir.
Ancak, bazı durumlarda yumurtalık kistleri belirli sorunlara neden olabilir:
- Kist büyüyebilir ve çevresindeki dokulara baskı yapabilir, bu durum ağrıya neden olabilir.
- Nadiren, bir kist torsiyona (dönme) uğrayabilir. Bu, yumurtalığın kan akışını engelleyebilir ve ağrıya neden olabilir. Bu durum acil tıbbi müdahale gerektirir.
- Kistler nadiren patlar ve bu durum ağrıya ve iç kanamaya neden olabilir. Bu durum da acil tıbbi müdahale gerektirir.
- Bazı kistler endometriozis veya polikistik over sendromu (PCOS) gibi altta yatan durumların bir parçası olabilir ve bu durumlar tedavi gerektirebilir.
- Nadiren, yumurtalık kistleri kanserli olabilir. Ancak, çoğu yumurtalık kisti kanserli değildir.
Eğer belirgin belirtiler yaşıyorsanız veya doktorunuz bir yumurtalık kisti olduğunu belirlediyse, belirtilerinizi ve tedavi seçeneklerinizi doktorunuzla tartışmanız önemlidir. Kistler genellikle ultrason gibi görüntüleme testleriyle teşhis edilir. Eğer bir kist belirti veriyorsa veya büyüyorsa, doktorunuz kisti izlemeyi veya tedavi etmeyi önerebilir. Bu, genellikle hormonal ilaçları veya bazen cerrahiyi içerir.
Yumurtalık Kisti Tedavisi Nasıl Olur?
Yumurtalık kistlerinin tedavisi, kistin türüne, boyutuna, belirtilere ve kişinin menopoz durumuna bağlı olarak değişir. Ayrıca, tedavi kararı genellikle kişinin çocuk sahibi olma isteği gibi faktörler de göz önünde bulundurulur.
- İzlem: Çoğu yumurtalık kisti, özellikle fonksiyonel kistler, belirti göstermez ve birkaç adet döngüsü içinde kendi kendine çözülür. Bu durumda, doktor genellikle kistin boyutunu ve görünümünü izler. İzlem genellikle ultrason gibi görüntüleme testleri ile yapılır.
- İlaçlar: Eğer kistler düzenli olarak oluşuyorsa, doktor doğum kontrol hapları önerebilir. Doğum kontrol hapları ovulasyonu (yumurtlamanın) önler ve bu da yeni kistlerin oluşumunu azaltabilir. Ancak, bu ilaçlar mevcut kistleri küçültmez.
- Cerrahi: Eğer kist büyük, belirti veriyor, büyümeye devam ediyor veya kanserli olduğundan şüpheleniliyorsa, doktor bir operasyon önerebilir. Laparoskopi veya laparotomi adı verilen iki tür operasyon genellikle kullanılır. Laparoskopi, daha küçük kesilerle ve kamera yardımıyla yapılırken, laparotomi daha büyük bir kesiden yapılır.
Kistin neden olduğu belirtiler, kistin boyutu ve türü ve kistin olası komplikasyonları gibi faktörler tedavi kararında rol oynar. Tedavi seçeneklerini doktorunuzla tartışmalısınız. Her durum benzersizdir ve tedavi yaklaşımı kişiselleştirilmelidir.
